Το Οθωμανικό Κάστρο της Λασκάρας Πρέβεζας

Του Δρ. Χαράλ. Γκούβα

Ιστορία: Το πιο καλοδιατηρημένο ίσως ιστορικό Μνημείο του Δήμου Πρέβεζας είναι το Οθωμανικό Κάστρο της Λασκάρας (τουρκικά «κούλια»), που βρίσκεται την κορυφή του ομώνυμου λόφου της Λασκάρας, ή λόφου «Τουρκοβούνι» Πρέβεζας. Αποτελεί ένα από τα αμυντικά έργα γραμμής της εποχής Αλή Πασά Τεπελενλή, το οποίο κτίστηκε το έτος 1807 μΧ με σχέδια του Γάλλου μηχανικού Yaudocourt και με την επίβλεψη του Ιταλού Μηχανικού Monteleone. Είναι οι ίδιοι αρχιτέκτονες που έκτισαν το Φρούριο του Παντοκράτορα Πρέβεζας, τον Προμαχώνα (Bastion) στα Πευκάκια Πρέβεζας, και το Φρούριο της Ανθούσας Πάργας.  Σημειώνεται ότι ακριβώς ίδιο Φρούριο χτίστηκε επί Αλή Πασά και διατηρείται άριστα μέχρι σήμερα στο λόφο «Κούλια» της Κορωνησίας Αρτας (Αμβρακικός Κόλπος), το οποίο αναπλάσθηκε πρόσφατα με Ευρωπαϊκά Κονδύλια (βλέπε Φωτογραφίες Πρίν και Μετά).  «Κούλα» (kula και kale) στα τούρκικα σημαίνει Φρούριο (Castle) και οι κάτοικοι της Πρέβεζας το παράφρασαν σε «Κούλια». Κατά μια δεύτερη άποψη του φίλου μηχανικού Αχιλλέα Τρανουλίδη, της ΛΓ Εφορείας Αρχαιοτήτων Πρέβεζας, πιθανώς το Κάστρο της Λασκάρας όπως και της Κορωνησίας να χτίστηκαν μετά το θάνατο του Αλή Πασά (1822), στην Γ Οθωμανική περίοδο, δηλαδή περί το 1860 μΧ.

Γεωγραφία: Το Κάστρο της Λασκάρας, βρίσκεται στον ομώνυμο λόφο, ή Τουρκοβούνι, ή Μαυροβούνι του ακρωτηρίου Λασκάρας, σε υψόμετρο 146 m (χάρτης ΓΥΣ). Η πρόσβασή του γινόταν με λιθόστρωτο και χωμάτινο μονοπάτι, αλλά αυτό έχει πλέον θαφτεί στους θάμνους. Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο αλλά καλοδιατηρημένο. Η μεγάλη απόσταση από την πόλη της Πρέβεζας είχε σαν αποτέλεσμα να γλυτώσει από τη λεηλασία των οικοδομικών υλικών που υπέστησαν ΑΠΌ τους κατοίκους άλλα φρούρια πού ήταν εντός της πόλης. Κυριολεκτικά το έσωσε!!!

Περιγραφή: Στην κορυφή του λόφου υπήρχε ένα πυροβόλο Krupp το οποίο έλαβε μέρος στην έναρξη του ατυχούς πολέμου του 1897. Αυτό το κανόνι έριξε την πρώτη βολή έναρξης του πολέμου και εξώκειλε το επιβατηγό πλοίο Μακεδονία που ερχόταν από Αμφιλοχία προς Ακτιο και τελικά πήρε φωτιά στο Ακρί (Κάδμιος: «Πολεμικαί επιχειρήσεις παρά την Πρέβεζαν», εκδόσεις Σαλίβερος, Αθήνα 1900). Σύντομα όμως τέθηκε εκτός λειτουργίας μετά από επιτυχή βολή του Ελληνικού Πυροβολικού από το «Κεφάλι της Παναγιάς» (Ακαρνανία). Το Φρούριο της Λασκάρας αποτελείται από τό κεντρικό κτίριο κυλινδρικού σχήματος με πολεμίστρες, χωρίς θύρες (ανέβαιναν με σκάλα) και από δύο μικρά κυκλικά κτίρια ενωμένα στο κεντρικό σε σχήμα «ΟΚΤΩ». Τμήμα του τοίχου σε 2-3 σημεία και η κωνοειδής κεραμοσκεπή και των τριών κυλίνδρων έχει καταρρεύσει από τις βολές του Ελληνικού πυροβολικού το 1897. Παράλληλα σε μικρή απόσταση από το Φρούριο βρίσκεται ένα γκρεμισμένο κτίριο βοηθητικών χώρων, μαγειρείο και εστιατόριο γιά τούς Οθωμανούς στρατιώτες. Τα πυρομαχικά φυλάσσονταν σε αποθήκες στη λίμνη Γκαβογιάνη στο Ψαθάκι, ενώ στο Φρούριο είχαν ελάχιστα.

Επίσκεψη: Γιά να φτάσει κανείς στο φρούριο της Λασκάρας, μπορεί να πάει με αυτοκίνητο μέσω της οδού Πρέβεζας προς Αγιο Θωμά και μετά προς Ιχθυογεννητικό Σταθμό Πωγωνίτσας μέχρι τούς πρόποδες του λόφου Τουρκοβούνι. Από εκεί με δύσκολο μονοπάτι ανάμεσα σε θάμνους, διάρκειας 20 λεπτών θα φτάσει στήν κορυφή. Ο επισκέπτης θα αμειφθεί με ένα πανοραμικό θέαμα, που περιλαμβάνει την Πρέβεζα, το Ακτιο, τη Βόνιτσα, τον Αμβρακικό με τα νησιά του, την Αρτα, την Κωρωνησία, και όλα τα γύρω βουνά. Σίγουρα, το Φρούριο τής Λασκάρας, άξιζε μιά καλύτερη τύχη, και όχι να είναι τόπος βοσκής αγελάδων και προβάτων (εποχή 1912-1997). Πληροφορίες από γηραλέους Πρεβεζάνους λένε ότι «αρκετοί διημέρευαν εκεί με τα αιγοπρόβατά τους, έτρωγαν ψητά θαλασσινά μαλάκια και υδεύονταν από μια κοίλανση βράχου που συγκρατούσε βρόχινο νερό» (Συνέντευξη Ιωάννη Κολίτση, 2012).

Ανάπλαση και δημόσια αδιαφορία: Ολως παραδόξως, το Κάστρο της Λασκάρας φωτογραφήθηκε γιά πρώτη φορά και δημοσιεύθηκε στόν τοπικό τύπο μόλις το έτος 1991, από τον Χαράλαμπο Γκούβα. (Χαράλαμπος Γκούβας: «Το κάστρο της Λασκάρας» Οι πρώτες φωτογραφίες,  εφημερίδα Τοπική Φωνή 1991). ΔΕΝ υπήρξαν ποτέ ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Κάστρου και ουδέποτε ή σπανιότατα αναφέρεται σε τουριστικά φυλλάδια του Δήμου ή της Νομαρχίας, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω δυσκολίας πρόσβασης. Αρκετοί Πρεβεζάνοι αγνούσαν την ύπαρξή του και μόνο με τα κυάλια μπορούσαν να το δούν από την παραλία. Μετά από πολλές προτάσεις σε διάφορους φορείς, ο Δήμος Πρέβεζας (τότε Δήμαρχος: Κώστας Παπαγεωργίου) ανακοίνωσε γραπτώς με επιστολή του προς τον Χαράλαμπο Γκούβα ότι «ενέταξε το έτος 1999 την κατασκευή ορειβατικού μονοπατιού στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα χρηματοδότησης PESCA, μέσω του Υπουργείου Γεωργίας» (επιστολή διαθέσιμη). Μέχρι το έτος 2009 φυσικά δεν είχε γίνει κανένα έργο στο Φρούριο της Λασκάρας, ούτε κάν φωτισμός με προβολείς. Στις 18 Νοεμβρίου 2003 το παρόν έντυπο με υπογραφές πολιτών της Πρέβεζας (Γρ.Κατσίλης, Αλ.Κατσάνος, Χαρ.Γκούβας, κλπ) παραδόθηκε στην 8^η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων για χαρακτηρισμό του κτίσματος ως διατηρητέου. Η 8^η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων ΑΓΝΟΟΥΣΕ (!!!) την ύπαρξη του Κάστρου αυτού. Τελικά συνεργείο Αρχαιολόγων ήρθε από την Πάτρα (?) το Δεκέμβριο του 2003 στην Πρέβεζα για την καταγραφή του κτίσματος. Μόλις διαπίστωσαν την δυσκολία ανάβασης, οι αρχαιολόγοι …ανέκρουσαν πρύμναν και τελικά κατέγραψαν το μνημείο «εξ αποστάσεως» χωρίς να το επισκεφθούν, κάνοντας χρήση των εντύπων και των φωτογραφιών που παρέδωσε ο Χαράλαμπος Γκούβας. (Χαράλαμπος Γκούβας: «Το κάστρο της Λασκάρας» Οι πρώτες φωτογραφίες,  εφημερίδα Τοπική Φωνή 1991).

Τελικά αγαπητοί συμπολίτες, και εκπρόσωποι της εξουσίας, θα ασχοληθεί κανείς με αυτό το αριστούργημα της Ιστορίας μας? Φαντάζεσθε ότι μια μελετημένη ανάπλαση μπορεί να δημιουργήσει 3-5 θέσεις εργασίας? Και για να μη νομίζετε ότι είμαι φαντασιόπληκτος, δείτε τι θαύμα επιτέλεσαν οι ΑΛΒΑΝΟΙ γείτονές μας στο Κάστρο Li Kursi των Αγ. Σαράντα (Sarande) της Αλβανίας το οποίο ανάπλασαν τέλεια και το μετέτρεψαν σε υπερπολυτελείας Restaurant – Cafeteria, την οποία επισκέφθηκε ο Silvio Berluskoni με τον Fatos Nano και έμεινε έκπληκτος.  Επισκεψιμότητα? Καλοκαίρι 1000 άτομα ημερησίως. Χειμώνα: 50. Αρα αγαπητοί συμπατριώτες Πρεβεζάνοι, εργαζόμενοι,  ΑΝΕΡΓΟΙ, και …. ΑΓΑΝΑΚΤΙΣΜΕΝΟΙ, άς το πάρουμε χαμπάρι:

ΕΛΛΑΔΑ – ΑΛΒΑΝΙΑ: Σημειώσατε ΔΥΟ